ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ

Στο πλαίσιο του Ταξιδιού προς το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) δόθηκε η δυνατότητα στην «Καλύτερη Ζωή» του WWF Ελλάς να αναπτύξει μια συμμετοχική δράση με θέμα το αστικό πράσινο.

«Ανακαλύπτουμε το πράσινο της πόλης μας» ήταν το μήνυμα της θεματικής δράσης που υλοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στους πέντε πρώτους σταθμούς του Ταξιδιού προς το ΚΠΙΣΝ. Το ρόλο διοργανωτή της δράσης ανέλαβαν με μεγάλο μεράκι, οι Δημοτικές Βιβλιοθήκες των αντίστοιχων περιοχών.

Οι δράσεις υλοποιήθηκαν σε Χαϊδάρι, Αθήνα, Χαλάνδρι, Κερατσίνι και Ηλιούπολη  σε διάστημα τριών μηνών, από το Δεκέμβριο του 2013 έως τον Φεβρουάριο του 2014, και είχαν δυο σκέλη. Στο πρώτο σκέλος, οι πολίτες συμμετείχαν σε ποικίλες δραστηριότητες με αφετηρία ή/και χώρο συνάντησης ένα πάρκο της περιοχής τους. Για παράδειγμα, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Χαλανδρίου διοργάνωσε μάθημα γιόγκα σε πάρκο της περιοχής, ενώ η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κερατσινίου-Δραπετσώνας συντόνισε δεντροφύτευση. Ομοίως, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηλιούπολης υλοποίησε δεντροφύτευση κι επίσκεψη της κινητής βιβλιοθήκης σε πάρκου του δήμου.

Στο δεύτερο σκέλος, με ένα ερωτηματολόγιο ανά χείρας, οι πολίτες χωρίζονταν σε ομάδας και καλούνταν να ανακαλύψουν ξανά το πράσινο της πόλης τους. Να περιηγηθούν δηλαδή σε χώρους πρασίνους, να συζητήσουν μεταξύ τους και να καταγράψουν τα όσα έβλεπαν και αντιλαμβάνονταν για την κατάσταση, τα προβλήματα και τις παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στις πράσινες οάσεις της πόλης. Ως αποτέλεσμα της δεύτερης πρωτοβουλίας, συνολικά συγκεντρώθηκαν 68 ερωτηματολόγια για ισάριθμα πάρκα και χώρους πρασίνου των προαναφερόμενων δήμων (με εξαίρεση τον δήμο Αθηναίων όπου λόγω βροχής δεν ήταν δυνατή η καταγραφή). Τα αποτέλεσμα των καταγραφών θα σταλούν στην αρχή που έχει την ευθύνη συντήρησης των χώρων πρασίνου και θα αναρτηθούν σύντομα εδώ, σε μια προσπάθεια να ευαισθητοποιήσουμε για την κατάσταση που επικρατεί και να παροτρύνουμε την ανάληψη βελτιωτικών πράξεων σε τοπικό επίπεδο.

Μέχρι να γίνει αυτό αξίζει να δείτε μερικά από τα βασικά ευρήματα που προέκυψαν από τα ερωτηματολόγια:

• Οι συμπολίτες που κατέγραψαν τα σημεία αστικού πρασίνου κατανοούν πλήρως τη σημασία και την αξία τους. Όλοι οι χώροι, ακόμα και οι πιο μικροί, ενδείκνυνται για ξεκούραση, διάλειμμα, για μια στάση που θα ηρεμήσει τον επισκέπτη και θα τον μυήσει στην ομορφιά του πρασίνου.
• Διαπιστώθηκε επίσης ότι όλοι οι καταγεγραμμένοι χώροι, που σημειωτέον είναι οι πλέον γνωστοί και επισκέψιμοι σε κάθε μια από τις περιοχές που βρεθήκαμε, χρήζουν βελτιώσεων, άλλοτε μικρών, άλλοτε μεγάλων. Στην κλίμακα από το 1(άριστη κατάσταση) έως το 5 (χείριστη κατάσταση), οι χώροι πρασίνου βαθμολογήθηκαν κυρίως με 2 και 3 (καλή έως μέτρια κατάσταση).
• Εντοπίστηκαν προβλήματα που αφορούν σχεδόν το σύνολο των χώρων. Το βασικό είναι η ελλιπής συντήρηση του πρασίνου και των υποδομών. Κοινό πρόβλημα αποτελεί επίσης η απουσία σήμανσης στα πάρκα, η απουσία τουαλέτας και γενικά χώρων υγιεινής, όπως και η ανεπαρκής πρόβλεψη για χρήση των χώρων πρασίνου από ΑΜΕΑ.
• Διαπιστώθηκε επίσης ότι η μεγάλη πλειονότητα των παιδικών χαρών που βρίσκονται σε ή γειτνιάζουν με χώρους πρασίνου παρουσιάζουν προβλήματα, άλλοτε μικρά (πχ. καθαριότητα) κι άλλοτε μεγάλα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εγκατάλειψη είναι τέτοια που έχουν μείνει μόνο τα κουφάρια των παιδικών χαρών, πράγμα που εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνου για τα παιδιά.
• Ένα άλλο μελανό σημείο, αφορά τα σημεία που φιλοξενούν σιντριβάνια, τεχνητές λίμνες και άλλα στοιχεία νερού. Εκεί δυστυχώς η εγκατάλειψη και η πλημμελής συντήρηση μοιάζει μεγαλύτερη και γίνεται πιο εύκολα αισθητή. Κάποια σημεία σαν αυτά αποτελούν επίσης πηγή κινδύνου για τα παιδιά και τη δημόσια υγεία. Σε δυο περιπτώσεις τα σιντριβάνια έχουν μετατραπεί σε ουσιαστικά έλη, με στάσιμα νερά.
• Κι αν όλα τα παραπάνω αφορούν περισσότερο την δημοτική αρχή που διαχειρίζεται τους χώρους πρασίνου, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη μια διαπίστωση που προήλθε από τους ίδιους τους πολίτες που κατέγραψαν τα σημεία πρασίνου: Οι ακαθαρσίες ζώων και τα πανταχού παρόντα απορρίμματα είναι μεγάλα προβλήματα που εντοπίστηκαν σχεδόν σε όλους τους χώρους πρασίνου. Είναι προβλήματα που δυστυχώς προκαλούνται κυρίως από τους επισκέπτες, σαφές δείγμα της έλλειψης σεβασμού που πολλοί συμπολίτες εξακολουθούν να δείχνουν προς τους κοινόχρηστους δημόσιους χώρους. 
• Εξίσου θα πρέπει να μας προβληματίσει το γεγονός πως οι περισσότεροι βανδαλισμοί χώρων πρασίνου εντοπίζονται σε μέρη που βρίσκονται κοντά σε σχολεία, σε σημεία με ανεπαρκή φωτισμό και σε τοποθεσίες που απέχουν αρκετά από οδικές αρτηρίες. Κι αυτό το δεδομένο δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο καθώς φανερώνει την έλλειψη κουλτούρας που διακατέχει λίγους πολίτες. Παρότι λίγοι, δυστυχώς αρκούν για να αχρηστεύσουν ουσιαστικά τους χώρους πρασίνου!

Το Ταξίδι προς το ΚΠΙΣΝ θα συνεχιστεί. Όπως πρέπει να συνεχιστεί και η προσπάθεια όλων μας να ξανακατακτήσουμε τα πάρκα και γενικότερα τους χώρους αστικού πρασίνου στις πόλεις που ζούμε. Με αφορμή την συμμετοχή μας στο Ταξίδι προς το ΚΠΙΣΝ σκεφτόμαστε ότι οι συνθήκες είναι ώριμες για να υλοποιήσουμε μελλοντικά μια open-source εφαρμογή και ιστοσελίδα, όπου οι πολίτες θα μπορούν να καταχωρούν ελεύθερα και να αξιολογούν τους χώρους πρασίνου ανά την Ελλάδα. Η εφαρμογή θα μπορεί να επιτελέσει δυο ρόλους. Αφενός να γίνει ένα σημείο αναφοράς όπου όλοι οι πολίτες θα μπορούν να βλέπουν που και σε τι κατάσταση βρίσκονται οι χώροι πρασίνου που θέλουν να επισκεφθούν. Αφετέρου να γίνει ένας χώρος άσκησης πίεσης προς τις δημοτικές αρχές κι ένα σημείο συνάντησης για ανάληψη δράσης εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών.   

Αν θέλετε μπορείτε να βάλετε κι εσείς ένα χεράκι. Δείτε πιο κάτω το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήσαμε για τη δράση μας. Εκτυπώστε το και πάρτε το μαζί σας την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε έναν χώρο πρασίνου. Καταγράψτε όσα θα δείτε και στείλτε μας τις απαντήσεις ηλεκτρονικά στο info@kalyterizoi.gr ή με ταχυδρομείο (WWF Ελλάς, Λεμπέση 21, 11743, Αθήνα -για το πρόγραμμα Καλύτερη Ζωή). Και μην μείνετε μόνο εκεί.

Ελάτε σε επαφή με τοπικούς συλλόγους και ομάδες, μιλήστε με φίλους και γείτονες για όσα καταγράψατε και μαζί ψάξτε τρόπους για να αλλάξει η κατάσταση προς το καλύτερο. Ενημερώστε την δημοτική αρχή για τα προβλήματα που είδατε και ζητήστε τις ενέργειες της. Το πράσινο δεν περισσεύει. Ειδικά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, τις δυο πόλεις με το λιγότερο πράσινο στην ΕΕ. Και δεν μπορούμε να περιμένουμε κάποιους άλλους να κάνουν πάντα το 1^ο βήμα.

* Η φωτογραφία έρχεται από το Πάρκο Ναυαρίνου στην Ηλιούπολη, την 5η στάση του Ταξιδιού προς το ΚΠΙΣΝ.